"ယြန္းႀကီး"
(အပိုင္း ၃)
……………………………………………။

ဘႀကီးေတာ္လက္ထက္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဘုန္းတန္ခိုး
အာဏာစက္ ေတာက္ပမႈဟာ ႀကီးမားေနဆဲ
ျဖစ္တာေၾကာင့္ ပီကင္းကေန အမရပူရကို
သံအဖြဲ႕ေစလႊတ္ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းနဲ႔
ပတ္သက္လို့ တရုတ္သံေရာက္ေမာ္ကြန္း ေရးထိုး
ဖြဲ႕ဆိုခဲ႔ၿပီး၊ ျမန္မာသံေတြကိုလည္း ပီကင္းကို
သံဖက္ခံ ျပန္လည္ ေစလႊတ္ခဲ႔ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ျမန္မာေတြအေနနဲ႔ အဂၤလိပ္ေတြနဲ႔ေတာ့
အဆင္မေျပျဖစ္ေနခဲ႔ၾကတာပါ။ AD ၁၈၂၃
စက္တင္ဘာလအတြင္း နတ္ျမစ္ဝမွာ ရွိတဲ႔
ျမန္မာပိုင္ ရွင္မျဖဴက်ြန္းေပၚမွာ အဂၤလိပ္က စစ္တပ္
လာခ်တဲ႔ အခါ ျမန္မာနဲ႔ အဂၤလိပ္ဟာ အတိအလင္း
ရန္သူေတြ ျဖစ္သြားခဲ႔ပါေတာ့တယ္။ရခိုင္ေဒသသား
သူပုန္ခ်င္းပ်ံဟာ ၎ က်ြန္းကို အဂၤလိပ္ကို သူ႔သေဘာနဲ႔သူ လက္ဆာင္ေပးခဲ႔တာျဖစ္ျပီး တရား
ဝင္မႈမရွိေပမယ့္ ဒီ အခ်က္ဟာ အဂၤလိပ္ေတြ
အတြက္ ျမန္မာကို စစ္ျပဳဖို့ရာ အေၾကာင္းရွာျခင္း
မ်ားထဲက အခ်က္တစ္ခ်က္လည္း ျဖစ္လာခဲ႔ပါ
တယ္။ ယြန္းႀကီးတိုင္းျပည္အတြက္ ကံၾကမၼာမ်က္
ႏွာသာေပးမႈဟာ ျမန္မာေတြ အဂၤလိပ္နဲ႔ မသင့္
မတင့္ျဖစ္ေနမႈေၾကာင့္ ေမွးမွိန္သြားခဲ႔ရပါေတာ့
တယ္။ဘႀကီးေတာ္မင္းတရားရဲ႕ သားေတာ္
(မူလက အိမ္ေရွ႕အရာ အပ္ႏွင္းခံရသူ)ဟာ ျမန္မာေတြဘဂၤလားကို သိမ္းပိုက္ဖို့ အတြင္းေတာ္
မွာ စစ္ေရးဆိုင္ရာ စီမံခ်က္ေရးဆြဲေနေၾကာင္း အဂၤလိပ္ဘက္ကို ေပါက္ၾကားသြားေစခဲ႔တဲ႔ အတြက္ ျမန္မာေတြရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကို အဂၤလိပ္ေတြ သိရွိသြားခဲ႔ပါေတာ့တယ္။ အဂၤလိပ္ေတြရဲ႕
စစ္မွတ္တမ္းမွာေတာ့ အိမ္ေရွ႕မင္းကိုယ္တိုင္က
အဂၤလိပ္သူလ်ွိဳ ဘုန္းေတာ္ႀကီးကို ေခၚယူျပီး
အဲဒီအေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ႔တာ ျဖစ္တယ္လို့
ဆိုပါတယ္။ ျမန္မာဟာ အဂၤလိပ္ပိုင္ ဘဂၤလား
ကို သိမ္းပိုက္တာ့မွာ ျဖစ္တဲ႔အတြက္ အိႏၵိယမွာ
အေျခက်ေနျပီျဖစ္တဲ႔ အဂၤလိပ္အတြက္ ေရွ႕
ဆက္လက္ သိမ္းပိုက္ဖို့ရာ ျမန္မာပဲရွိတာေၾကာင့္
အဂၤလိပ္ဟာ စစ္ျပင္ဆင္မႈေတြ ျပဳလုပ္ေနခဲ႔ပါ
တယ္။ ဘႀကီးေတာ္ဟာ အဂၤလိပ္ဘက္ကို
အတြင္းေတာ္ကသတင္း ေပါက္ၾကားေစခဲ႔တဲ႔
သားေတာ္ကို အရာကခ်ျပီး အစြမ္းအစ ထက္ျမက္
တဲ႔ ညီေတာ္ သာယာဝတီမင္းကို အိမ္ေရွ႕အရာ
ေျပာင္းလဲ အပ္ႏွင္းခဲ႔ရၿပီး နန္းတြင္းေရးဟာလည္း
အလြန္ပဲ ရႈပ္ေထြးေနခဲ႔ခ်ိန္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ အျဖစ္အပ်က္ေတြက AD ၁၈၂၄ မွာ ျမန္မာဟာ
ယြန္းႀကီးမင္းကို စစ္ေရးဆိုင္ရာ အကူအညီေပး
ႏိုင္ဖို့ အေနအထားကို ေရာက္ရွိမလာေစေတာ့တဲ႔
အျပင္ AD ၁၈၂၄၊ ေမလ ၅ ရက္ေန့မွာ အိႏၵိယ
ဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ျမန္မာကို အတိအလင္း စစ္ေၾကညာ
လိုက္ျခင္းျဖင့္ ျမန္မာနဲ႔အဂၤလိပ္ ပထမအႀကိမ္
စစ္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ႔ရျခင္းကေနစျပီး ျမန္မာေတြဟာ
အျခားတိုင္းျပည္ကို စစ္ေရးအကူအညီေပးဖို့
ေနေနသာသာ မိမိကိုယ္တိုင္ပင္လ်ွင္ စစ္ရံႈးျခင္း
ရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ မလႈပ္သာ မလွည့္သာ
အေနအထားကို ေရာက္ရွိလို့ သြားခဲ႔ရေတာ့တာပါ။
၎ ကာလမွာ ေရွ႕က ယြန္းႀကီးမင္း က်ားလံုရဲ႕
အစြမ္းနဲ႔ နယ္ပယ္ခ်ဲ႕ထြင္ သိမ္းပိုက္ထားတာဟာ
(ယခုအေခၚ)ကေမ႓ာဒီးယားနယ္ေျမဒသအကုန္
နီးပါးနဲ႔ လာအိုေတာင္ပိုင္းေဒသအခ်ိဳ႕ကိုပါ ပိုင္ဆိုင္
ေနျပီျဖစ္ပါတယ္။ က်ားလံုကို ဆက္ခံတဲ႔ သူ့သား
ေတာ္ မင္မန္ လက္ထက္မွာေတာ့ ဘုရင္သစ္ကို
ေသြးတိုးစမ္းတဲ႔ ဘန္ေကာက္သားေတြနဲ႔ ယြန္း
ႀကီးေတြ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ပါေတာ့တယ္။
ဘန္ေကာက္သားေတြဟာ ၎ေဒသမွာ လာ
ေရာက္ အေျခခ်တပ္စြဲေနတဲ႔ ျပင္သစ္၊ အဂၤလိပ္၊
ေပၚတူဂီတပ္ေတြကို အျခားတိုင္းျပည္မ်ား ကဲ႔သို့
ခုခံတိုက္ထုတ္ျခင္းမျပဳဘဲ စစ္ပြဲမျဖစ္ပြားရာ
ကင္းလြတ္နယ္ေျမ ၾကားခံႏိုင္ငံအျဖစ္နဲ႔ ရွိသမ်ွ
တပ္ကို အကုန္လက္ခံ.အေျခခ်ခံ အက်ိဳးအျမတ္
ယူျပီး အရာရာကို ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ႔ပါတယ္။
ျမန္မာနဲ႔အဂၤလိပ္စစ္ပြဲျဖစ္ပြားတဲ႔ အခါ ျမန္မာ
ဘက္က အကူအညီမေပးဖို့နဲ႔ အဂၤလိပ္ကို အကူ
အညီေပးဖို့ လက္ခံခဲ႔ၿပီး ေဒသႀကီး တစ္ခုလံုး
အေပၚမွာ သစၥာေဖာက္ခဲ႔တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ယြန္းႀကီးဘက္က ျမန္မာဘက္ကို စစ္ဆင္ေရး
စီမံခ်က္တစ္ခု ခ်ျပေတာင္းဆိုခဲ႔ရာမွာ ျမန္မာ
တပ္ေတြဟာ ဘန္ေကာက္ကို အေနာက္ဖက္
ကေန ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ျပီး နယ္ေျမ
ပိုင္ဆိုင္ရယူဖို့ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ စစ္လမ္း
ေၾကာင္းမ်ားနဲ႔ တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ရန္ အေနအထား
ေတြကိုလည္း ရွင္းလင္းျပခဲ႔ၾကပါတယ္။
ယြန္းႀကီးဘက္ကေတာ့ အခင္းျဖစ္ပြားရာ ျမိဳ႕
ဘက္ကေန ဘန္ေကာက္သားေတြကို ရင္ဆိုင္
ထိန္းခ်ဳပ္ထားဖို့ပါ။ အခ်ဳပ္ဆိုရရင္ေတာ့ မင္မန္း
ဟာ ဘန္ေကာက္ကို သိမ္းပိုက္ဖို့အတြက္
ဘႀကီးေတာ္ကို လာေရာက္ ေတာင္းဆိုတာလည္း
ျဖစ္ပါတယ္။ ဘႀကီးေတာ္ဟာ ယြန္းႀကီးမင္းရဲ႕
သံေတြကို အင္းဝမွာ လက္ခံေတြ႕ဆံုျပီးတဲ႔ေနာက္
ျမန္မာသံေတြကို သေဘၤာ ၂ စင္း အေျမာက္ ေသနတ္ရိကၡာအျပည့္အစံုနဲ႔အတူ ယြန္းႀကီးမင္း
ထီးနန္းစိုက္ရာ ေဟြ႕ျမိဳ႕ကို သံဖက္ခံ ေစလႊတ္
ေတာ္မူလိုက္ပါေတာ့တယ္။
……………………………………………………။

ပံုစာ - ၁/
ျမန္မာတို့က "တိုက္ေတာင္ကံဝွံေဒမင္း" ဟု ေခၚေဝၚသည့္
အနိစၥေရာက္ ယြန္းႀကီးမင္း "က်ားလံု"။
ပံုစာ - ၁/
ျမန္မာတို့က "မိန့္မံဝွံေဒမင္း" ဟု ေခၚေဝၚသည့္
ထီးနန္းဆက္ခံသူ ယြန္းႀကီးမင္း "မင္မန္"

photo credit to original source.

…………………………………………………………

"ယွန်းကြီး"
(အပိုင်း ၃)
……………………………………………။
ဘကြီးတော်လက်ထက် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဘုန်းတန်ခိုး
အာဏာစက် တောက်ပမှုဟာ ကြီးမားနေဆဲ
ဖြစ်တာကြောင့် ပီကင်းကနေ အမရပူရကို
သံအဖွဲ့စေလွှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအကြောင်းနဲ့
ပတ်သက်လို့ တရုတ်သံရောက်မော်ကွန်း ရေးထိုး
ဖွဲ့ဆိုခဲ့ပြီး၊ မြန်မာသံတွေကိုလည်း ပီကင်းကို
သံဖက်ခံ ပြန်လည် စေလွှတ်ခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမယ့် မြန်မာတွေအနေနဲ့ အင်္ဂလိပ်တွေနဲ့တော့
အဆင်မပြေဖြစ်နေခဲ့ကြတာပါ။ AD ၁၈၂၃
စက်တင်ဘာလအတွင်း နတ်မြစ်ဝမှာ ရှိတဲ့
မြန်မာပိုင် ရှင်မဖြူကျွန်းပေါ်မှာ အင်္ဂလိပ်က စစ်တပ်
လာချတဲ့ အခါ မြန်မာနဲ့ အင်္ဂလိပ်ဟာ အတိအလင်း
ရန်သူတွေ ဖြစ်သွားခဲ့ပါတော့တယ်။ရခိုင်ဒေသသား
သူပုန်ချင်းပျံဟာ ၎င်း ကျွန်းကို အင်္ဂလိပ်ကို သူ့သဘောနဲ့သူ လက်ဆာင်ပေးခဲ့တာဖြစ်ပြီး တရား
ဝင်မှုမရှိပေမယ့် ဒီ အချက်ဟာ အင်္ဂလိပ်တွေ
အတွက် မြန်မာကို စစ်ပြုဖို့ရာ အကြောင်းရှာခြင်း
များထဲက အချက်တစ်ချက်လည်း ဖြစ်လာခဲ့ပါ
တယ်။ ယွန်းကြီးတိုင်းပြည်အတွက် ကံကြမ္မာမျက်
နှာသာပေးမှုဟာ မြန်မာတွေ အင်္ဂလိပ်နဲ့ မသင့်
မတင့်ဖြစ်နေမှုကြောင့် မှေးမှိန်သွားခဲ့ရပါတော့
တယ်။ဘကြီးတော်မင်းတရားရဲ့ သားတော်
(မူလက အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းခံရသူ)ဟာ မြန်မာတွေဘင်္ဂလားကို သိမ်းပိုက်ဖို့ အတွင်းတော်
မှာ စစ်ရေးဆိုင်ရာ စီမံချက်ရေးဆွဲနေကြောင်း အင်္ဂလိပ်ဘက်ကို ပေါက်ကြားသွားစေခဲ့တဲ့ အတွက် မြန်မာတွေရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကို အင်္ဂလိပ်တွေ သိရှိသွားခဲ့ပါတော့တယ်။ အင်္ဂလိပ်တွေရဲ့
စစ်မှတ်တမ်းမှာတော့ အိမ်ရှေ့မင်းကိုယ်တိုင်က
အင်္ဂလိပ်သူလျှို ဘုန်းတော်ကြီးကို ခေါ်ယူပြီး
အဲဒီအကြောင်း ပြောဆိုခဲ့တာ ဖြစ်တယ်လို့
ဆိုပါတယ်။ မြန်မာဟာ အင်္ဂလိပ်ပိုင် ဘင်္ဂလား
ကို သိမ်းပိုက်တာ့မှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် အိန္ဒိယမှာ
အခြေကျနေပြီဖြစ်တဲ့ အင်္ဂလိပ်အတွက် ရှေ့
ဆက်လက် သိမ်းပိုက်ဖို့ရာ မြန်မာပဲရှိတာကြောင့်
အင်္ဂလိပ်ဟာ စစ်ပြင်ဆင်မှုတွေ ပြုလုပ်နေခဲ့ပါ
တယ်။ ဘကြီးတော်ဟာ အင်္ဂလိပ်ဘက်ကို
အတွင်းတော်ကသတင်း ပေါက်ကြားစေခဲ့တဲ့
သားတော်ကို အရာကချပြီး အစွမ်းအစ ထက်မြက်
တဲ့ ညီတော် သာယာဝတီမင်းကို အိမ်ရှေ့အရာ
ပြောင်းလဲ အပ်နှင်းခဲ့ရပြီး နန်းတွင်းရေးဟာလည်း
အလွန်ပဲ ရှုပ်ထွေးနေခဲ့ချိန်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီ အဖြစ်အပျက်တွေက AD ၁၈၂၄ မှာ မြန်မာဟာ
ယွန်းကြီးမင်းကို စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကူအညီပေး
နိုင်ဖို့ အနေအထားကို ရောက်ရှိမလာစေတော့တဲ့
အပြင် AD ၁၈၂၄၊ မေလ ၅ ရက်နေ့မှာ အိန္ဒိယ
ဘုရင်ခံချုပ်က မြန်မာကို အတိအလင်း စစ်ကြေညာ
လိုက်ခြင်းဖြင့် မြန်မာနဲ့အင်္ဂလိပ် ပထမအကြိမ်
စစ်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရခြင်းကနေစပြီး မြန်မာတွေဟာ
အခြားတိုင်းပြည်ကို စစ်ရေးအကူအညီပေးဖို့
နေနေသာသာ မိမိကိုယ်တိုင်ပင်လျှင် စစ်ရှုံးခြင်း
ရဲ့ အကျိုးဆက်ကြောင့် မလှုပ်သာ မလှည့်သာ
အနေအထားကို ရောက်ရှိလို့ သွားခဲ့ရတော့တာပါ။
၎င်း ကာလမှာ ရှေ့က ယွန်းကြီးမင်း ကျားလုံရဲ့
အစွမ်းနဲ့ နယ်ပယ်ချဲ့ထွင် သိမ်းပိုက်ထားတာဟာ
(ယခုအခေါ်)ကမ္ဘောဒီးယားနယ်မြေဒသအကုန်
နီးပါးနဲ့ လာအိုတောင်ပိုင်းဒေသအချို့ကိုပါ ပိုင်ဆိုင်
နေပြီဖြစ်ပါတယ်။ ကျားလုံကို ဆက်ခံတဲ့ သူ့သား
တော် မင်မန် လက်ထက်မှာတော့ ဘုရင်သစ်ကို
သွေးတိုးစမ်းတဲ့ ဘန်ကောက်သားတွေနဲ့ ယွန်း
ကြီးတွေ ထိပ်တိုက်တွေ့ပါတော့တယ်။
ဘန်ကောက်သားတွေဟာ ၎င်းဒေသမှာ လာ
ရောက် အခြေချတပ်စွဲနေတဲ့ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ်၊
ပေါ်တူဂီတပ်တွေကို အခြားတိုင်းပြည်များ ကဲ့သို့
ခုခံတိုက်ထုတ်ခြင်းမပြုဘဲ စစ်ပွဲမဖြစ်ပွားရာ
ကင်းလွတ်နယ်မြေ ကြားခံနိုင်ငံအဖြစ်နဲ့ ရှိသမျှ
တပ်ကို အကုန်လက်ခံ.အခြေချခံ အကျိုးအမြတ်
ယူပြီး အရာရာကို စောင့်ကြည့်နေခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာနဲ့အင်္ဂလိပ်စစ်ပွဲဖြစ်ပွားတဲ့ အခါ မြန်မာ
ဘက်က အကူအညီမပေးဖို့နဲ့ အင်္ဂလိပ်ကို အကူ
အညီပေးဖို့ လက်ခံခဲ့ပြီး ဒေသကြီး တစ်ခုလုံး
အပေါ်မှာ သစ္စာဖောက်ခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
ယွန်းကြီးဘက်က မြန်မာဘက်ကို စစ်ဆင်ရေး
စီမံချက်တစ်ခု ချပြတောင်းဆိုခဲ့ရာမှာ မြန်မာ
တပ်တွေဟာ ဘန်ကောက်ကို အနောက်ဖက်
ကနေ ချီတက်တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ပြီး နယ်မြေ
ပိုင်ဆိုင်ရယူဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအတွက် စစ်လမ်း
ကြောင်းများနဲ့ တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ရန် အနေအထား
တွေကိုလည်း ရှင်းလင်းပြခဲ့ကြပါတယ်။
ယွန်းကြီးဘက်ကတော့ အခင်းဖြစ်ပွားရာ မြို့
ဘက်ကနေ ဘန်ကောက်သားတွေကို ရင်ဆိုင်
ထိန်းချုပ်ထားဖို့ပါ။ အချုပ်ဆိုရရင်တော့ မင်မန်း
ဟာ ဘန်ကောက်ကို သိမ်းပိုက်ဖို့အတွက်
ဘကြီးတော်ကို လာရောက် တောင်းဆိုတာလည်း
ဖြစ်ပါတယ်။ ဘကြီးတော်ဟာ ယွန်းကြီးမင်းရဲ့
သံတွေကို အင်းဝမှာ လက်ခံတွေ့ဆုံပြီးတဲ့နောက်
မြန်မာသံတွေကို သငေ်္ဘာ ၂ စင်း အမြောက် သေနတ်ရိက္ခာအပြည့်အစုံနဲ့အတူ ယွန်းကြီးမင်း
ထီးနန်းစိုက်ရာ ဟွေ့မြို့ကို သံဖက်ခံ စေလွှတ်
တော်မူလိုက်ပါတော့တယ်။
……………………………………………………။

ပုံစာ - ၁/
မြန်မာတို့က "တိုက်တောင်ကံဝှံဒေမင်း" ဟု ခေါ်ဝေါ်သည့်
အနိစ္စရောက် ယွန်းကြီးမင်း "ကျားလုံ"။
ပုံစာ - ၁/
မြန်မာတို့က "မိန့်မံဝှံဒေမင်း" ဟု ခေါ်ဝေါ်သည့်
ထီးနန်းဆက်ခံသူ ယွန်းကြီးမင်း "မင်မန်"

photo credit to original source.